تنش ایران و اسرائیل: به نظر می رسد اسرائیل سر اختاپوس را هدف گرفته است

نفتالی بنت، نخست‌وزیر سابق اسرائیل، نزدیک به پنج سال پیش، در یک سخنرانی غیر رسمی، در حالی که هنوز وزیر آموزش بود، «دکترین اختاپوس[1]» خود را برای مقابله با چالش‌های چند بُعدی ایران ارائه کرد.

او در سخنانی خود با استعاره‌هایی عجیب، ایران را با باتلاقی برابر دانست که به خانه انبوهی از پشه‌ها تبدیل شده که هدفشان نیش زدن اسرائیل است و در استعاره‌ای دیگر، او ایران را به اختاپوسی تشبیه کرد که سعی می‌کند اسرائیل را به چنگ بیاورد، او نه تنها از برخورد با پشه‌ها و قطع کردن دستان اختاپوس حمایت کرد، بلکه پیشنهاد تخلیه باتلاق و قطع سر اختاپوس را ارائه کرد. این دکترین به رویکرد رسمی دولت در دوران کوتاه نخست وزیری او تبدیل شد که در انتخابات سراسری سال گذشته به پایان رسید.

و اگر بر اساس گزارش‌های رسانه‌ها مبنی بر اینکه دست پشت پرده اسرائیل در پس حملات اخیر به تأسیسات تولید سلاح در اصفهان و نیز دو حمله دیگر به کاروان‌های تسلیحاتی ایران در مرز سوریه و عراق درست باشد، این دکترین اکنون توسط دولت جدید بنیامین نتانیاهو پذیرفته و اجرایی شده و به عنوان دستورکار در درگیری با ایران بکارگیری شده است.

اگرچه طبق معمول هیچ کس مسئولیت حملات غافلگیرکننده هواپیماهای بدون سرنشین را که باعث انفجاری مهیب در اصفهان شد به عهده نگرفت، اما مقامات آمریکایی به سرعت به رسانه‌های بین المللی اطلاع دادند که معتقدند اسرائیل این حملات را انجام داده است. نیویورک تایمز به نقل از مقامات ارشد اطلاعاتی آمریکا مدعی شد که این اقدام، کار موساد بوده است.

با توجه به توافق هسته‌ای جدید با ایران، حمایت تهران از روسیه در جنگ اوکراین که شامل پهپادهای به اصطلاح انتحاری می‌شود و آثار حضور اقدامات ایران در تسلیح گروه‌های شبه نظامی در سراسر خاورمیانه، می‌توان گفت نیاز به یک استراتژی پیشگیرانه برای مهار ایران بسیار ضروری است.

بنت هنگام اعلام دکترین اختاپوس خود، صریح سخنرانی کرد؛ او گفت: «ایرانی‌ها مُردن را دوست ندارند، اما فرستادن دیگران برای مردن برایشان بسیار آسان است. از این رو در حالی که ما در حال جنگیدن با بازوان او هستیم، سر اختاپوس روی صندلی خود لم داده و از تماشای این جنگ لذت می برد. به گفته وی، اکنون زمان آن فرا رسیده است که اسرائیل رویکرد خود را تغییر دهد و "سر اختاپوس را هدف بگیرد نه بازوان آن را".

برای اسرائیل بازوان اصلی، حزب الله لبنان، حماس و جهاد اسلامی فلسطین در غزه و اسرائیل هستند. جامعه اطلاعاتی ایالات متحده تخمین زده است که تهران سالانه 700 میلیون دلار برای حمایت از گروه‌های تروریستی از جمله حزب الله و حماس هزینه می‌کند، اگرچه اخیراً ممکن است مشکلات اقتصادی این مبلغ را کاهش داده باشد.

هم برای ایالات متحده و هم برای اسرائیل، رژیم تهران یک تهدید جهانی است، که مستقیماً از طریق سپاه پاسداران، وزارت اطلاعات و امنیت خود در طرح تروریسم دخالت مستقیم دارد. ذات دکترین اختاپوس این تصور است که تاکید بیش از حد بر مهار برنامه هسته‌ای تهران، خطر کلی وجود رژیم تهران را در جوامع جهانی پنهان  خواهد کرد و به او اجازه می‌دهد بدون ترس از هدف قرار گرفتن، مستقیم به سوی پیروزی حرکت کند.

ممکن است این تصور ایجاد شده باشد که اسرائیل بر اهداف ایرانی مانند سپاه و نیروی قدس آن که عمدتاً وظیفه عملیات خارجی را بر عهده دارد، یا حمله به کاروان‌های تسلیحاتی در کشورهای ثالث مانند سوریه، عراق یا سودان تمرکز کرده است. اما این تصویر کاملی از آنچه روی می‌دهد نیست، چرا که در داخل ایران نیز به جز حملات سایبری و اخیراً حملات پهپادی، رشته‌ای از ترور دانشمندان و نخبگان ایرانی نیز صورت گرفته است. از میان این عملیات‌ها، آنهایی که بالاترین شهرت را داشتند، قتل متهورانه محسن فخری‌زاده، دانشمند ارشد هسته‌ای ایران در سال 2020، و سرقت اسناد هسته‌ای از تأسیسات رسمی ایران توسط سازمان موساد بود که به مجموعه‌ای از اسنادی دست یافت که به نظر می‌رسید جاه طلبی‌های نظامی هسته‌ای ایران را تأیید می‌کند.

مطمئناً بسیاری از عملیات‌های موسوم به "جنگ بین جنگ" اسرائیل با ایران در کشورهای ثالث در حال وقوع است، اما اکنون تغییر رویکرد تدریجی به سمت سر اختاپوس، صورت گرفته است. بنا بر گزارش‌ها، در فوریه 2022، یک حمله پهپادی خسارات ویرانگری را به ناوگان هواپیماهای بدون سرنشین ایران در سایتی متعلق به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در استان کرمانشاه وارد کرد. تخمین زده می‌شود که صدها پهپاد در این حمله منهدم شد، که به دنبال آن ایران موشک‌هایی را در پاسخ به آنچه تهران به عنوان «پایگاه‌های استراتژیک مخفی اسرائیل» در اربیل عراق توصیف کرد، شلیک کرد.

اما نکته قابل توجه خطر بالای اجرای این دکترین در کنار مزیت‌های استراتژیکی است که دارد. این دکترین ، به اسرائیل اجازه می‌دهد تا پویایی رویارویی خود در مواجهه با ایران را از نظر مکانی، نوع هدف و زمانی که برای آسیب رساندن به ایران انتخاب می‌کند دیکته کرده و دائماً خلاقیت به خرج دهد. اما برای رهبر ایران در تهران ناراحت کننده است که بداند هیچ کس و هیچ چیز، از جمله افراد و تأسیسات در قلب رژیمش، مصون یا دور از دسترس نبوده و امکان دارد برنامه ریزی‌ها و عملیاتش مختل شود. این ظن قوی در تهران به وجود آمده است که حساس‌ترین تأسیسات نظامی و نهادهای سیاسی آن تحت نظارت اطلاعات اسرائیل قرار گرفته و این امر حتماً به احساس آسیب‌پذیری رهبر ایران خواهد افزود. این اقدامات تأثیر روانی قوی نیز بر روحیه سران این کشور خواهد گذارد.

از سوی دیگر، اگر قرار باشد بر شدت و دفعات این حملات در داخل ایران افزوده شود، باید دید رژیم در چه مقطعی برای از دست ندادن چهره و اعتبار خود، اقدام به واکنش در حد توان خود خواهد کرد؟

اشتباه محاسباتی هر دو طرف از نظر اهداف، زمان و میزان آسیب می تواند به راحتی منجر به رویارویی مستقیم و خونین‌تری شود. در هفته‌ها و ماه‌های آینده، یا احتمالاً سال‌های آینده، اگر ایران برنامه هسته‌ای و عملیات‌های تهدیدآمیز و بی‌ثبات‌کننده‌اش را در سراسر منطقه، به‌ویژه آن‌هایی که نزدیک مرزهای اسرائیل هستند، کاهش ندهد، این احتمال واقعی وجود دارد که اسرائیل به اهدافی در عمق ایران حمله کند. با این حال، هیچ تضمینی وجود ندارد که این دست اقدامات اسرائیل ایران یا نیروهای نیابتی آن را از فعالیت‌های خود منصرف کند و همچنین رویارویی بین این دو دشمن قسم خورده را تشدید  خواهد کرد.rn

rn رصد اندیشکده‌های مهم انگلیسی زبان جهان...